Goochelen met aandacht

Lessen in orde

Peter Teitler geeft lessen in orde

Goochelen met aandacht is één van de vaardigheden die vrijwel iedere leraar kent van het boek Lessen in orde. De term staat in geen enkele kijkwijzer, terwijl m.i. iedere leraar deze vaardigheid zou moeten beheersen. 

Herken je dit gedrag van leerlingen?

Leerlingen letten de hele tijd op elkaar. Ze reageren daarna – zowel verbaal als non-verbaal – op andere leerlingen. En op jou…

  • Trude en Fatima zitten de hele tijd te kletsen. En natuurlijk: je zegt er iets van. De twee meiden beginnen een discussie met jou: Zij zei alleen maar dat….  Andere leerlingen roepen opmerkingen door de klas: Ja, maar u….. Nieuwe discussies. Nieuwe opmerkingen. Jouw irritatie groeit. Uiteindelijk stuur je er een leerling uit. De andere leerlingen zijn het daar niet mee eens: Hij deed niks. Weer discussies. Weer opmerkingen. Het duurt lang voordat je de rust hebt hersteld en door kunt met je les. Je hebt waarschijnlijk meer dan vijftien minuten kostbare lestijd verspild.

Wat betekent het voor jou en jouw les als dit je drie keer per les overkomt? En dat zes keer per dag?

Goochelen met aandacht

Goochelen met aandacht is het afleiden van je leerlingen naar iets anders, waardoor je escalatie (inclusief discussie en de daarop volgende irritatie) voorkomt en snel door kunt met je les. Je herstelt jouw gezag en leidt de leerlingen daarheen waar jij ze wilt hebben. Het uiteindelijke gevolg is dat je steeds minder verstoringen in je les krijgt en je steeds vaker je lestijd effectief kan benutten.

Goochelen met aandacht
Bron: Lessen in Orde van Peter Teitler (eerste druk 2009)

Praktische tips

Er zijn vele manieren waarop je als leraar kunt goochelen met aandacht:

  1. Goochelen met het onderwerp
    Je reageert met een vraag of opmerking die ergens heel anders over gaat. Je kunt zelfs naar het raam lopen en naar buiten kijken en vertellen over iets dat je ziet. Of een liedje gaan zingen. Of iets vriendelijks tegen een andere leerling zeggen.
  2. Goochelen met tijd
    Je maakt duidelijk dat je nu geen tijd hebt voor de kwestie. Je zegt dat je het probleem van de leerling graag wilt oplossen, maar dan tijdens zelfstandig werken / na de les / na schooltijd. 
  3. Goochelen met plaats
    Je verplaatst de leerling naar een andere plek als de leerling klachten heeft: Je mag wel even daar zitten, dan heb je geen last meer van…. Je stuurt de leerling naar een plek buiten het lokaal: Ga maar vast naar de gang, dan kom ik het je zo uitleggen.
  4. Van inhoud naar betrekking
    Je gaat niet in op de inhoud, maar je stelt een vraag of maakt een positieve opmerking. Dit werkt vooral ter voorkoming van welles-nietes. Vind je het vervelend dat…? Of Zo’n opmerking had ik van jou niet verwacht.

Mijn tip en nog meer

Kies één manier om mee te beginnen, bedenk een aantal standaardzinnen, leer ze uit je hoofd en ga ze oefenen in de klas. 

Twee manieren voor gevorderden:

  1. De judo-aanpak voor leerlingen die kwaad zijn
    Boze leerlingen moet je eerst even kalmeren. Dat doe je in drie stappen:
    1. Meeveren: Ik heb je gehoord, ik begrijp dat je dit vervelend vindt
    2. Toelichten: Ik wil je wel uitleggen wat ik precies bedoel
    3. Afronden en afleiden: Straks heb ik alle tijd voor je (geef specifiek aan wanneer en waar) en je leidt af met een passende goochelzin: Ik vind trouwens wel dat je een leuke trui aanhebt.
  2. De volwassen aanpak voor leerlingen die iemand persoonlijk aanvallen
    Scheldwoorden en ernstige verwijten zijn hier voorbeelden van. Peter Teitler stelt dat je dit één keer mag
    1. negeren, maar daar ben ik het niet mee eens. Je kunt er namelijk ook voor kiezen om de leerling even fronsend aan te kijken en iets te zeggen als Volgens mij heb ik dat niet gehoord.
    2. Een tweede keer reageer je met een ik-boodschap: Ik vind het vervelend dat… of Ik wil niet dat…
    3. De derde keer stel je de leerling voor de keus. Geef altijd de keus tussen twee -voor jou acceptabele – opties: Je mag kiezen. Of je gaat eruit of je doet mee met de les en dan heb ik na de les alle tijd om met je te praten. 

Waarschuwing: reageer nooit:

  • formeel
  • met discussie
  • moraliserend
  • betuttelend
  • badinerend
  • intimiderend of bedreigend

De weerbarstige praktijk

Natuurlijk: de werkelijkheid is altijd anders dan de theorie. Maar oefening baart kunst. Het kan ook eng zijn om anders te gaan reageren op je leerlingen. Bedenk maar dat je blijft krijgen wat je nu hebt als jij niks verandert aan jouw gedrag. En een paar zinnetjes uit je hoofd leren… dat kan iedereen. Begin maar gewoon. Je zult zien dat het werkt, al is het alleen maar omdat jouw leerlingen verbaasd zullen zijn dat jij anders reageert – ze zijn waarschijnlijk meteen stil.  Het leuke is dat je daarna automatisch andere manieren en zinnen gaat uitproberen. Dat gaat vanzelf. Zo leer je wat bij elke leerling het beste werkt.

En oja: bedenk bij iedere zin ook even een passende houding en gelaatsuitdrukking. Een ontspannen houding (met voeten stevig op de grond) gecombineerd met een vriendelijke glimlach doet wonderen.

Heb je veel leerlingen met lastig gedrag in je klas? Doe jezelf dan een  privéworkshop cadeau. In deze (online) workshop leer je op een andere manier omgaan met leerlingen die jouw lessen steeds verstoren. Confronterend maar zeer effectief. 

Het boek van Peter Teitler kun je hier kopen (ik neem aan dat de huidige versie geen spelfouten meer heeft).

Wil je meedoen met het eerstvolgende webinar van Sterke School? Klik dan hier.

0 antwoorden

Plaats een Reactie

Meepraten?
Draag gerust bij!

Geef een reactie